26. ปางโปรดพุทธมารดา
พุทธมารดาที่ถูกต้องเรียกว่าอตีตพุทธมารดา เพราะพระนางสิริมหา มายา ได้สวรรคตไปอุบัติเป็นเทพแล้ว เมื่อพระพุทธองค์เสด็จขึ้นไป โปรดเหล่าเทพยดาบนดาวดึงส์ อันมีท้าวสักกะเทวราชเป็นประมุข นั้น สันดุสิตเทพบุตรซึ่งอยู่บนสวรรค์ชั้นสูงขึ้นไป ได้ลงมาสดับพระ- ธรรมเทศนา ณ ดาวดึงสวรรค์ด้วย
คัมภีร์อรรถกถาเล่าว่า หลังจากทรงแสดงยมกปาฏิหาริย์เสร็จแล้ว พระพุทธงค์ทรงรำพึงว่า บัดนี้ได้เวลาจะไปโปรดพุทธมารดา ซึ่ง เกิดอยู่บนดุสิตสวรรค์แล้ว จึงทรงยกพระบาทขวาขึ้น จากจงกรม แก้ว ก้าวขึ้นเหยียบยอดเขายุคันธร แล้วยกพระบาทซ้าย ก้าวขึ้น เหยียบยอดเขาสิเนรุ (เขาพระสุเมรุ) แล้วเสด็จขึ้นประทับยังแท่น บัณฑุกัมพลศิลาอาสน์ ภายใต้ร่มไม้ปาริชาตบนสรวงสวรรค์ชั้น ดาวดึงส์
พระพุทธองค์ทรงแสดงพระธรรมเทศนาให้ประชุมเทพยดาทั้งหลาย ฟัง ว่ากันว่าทรงแสดงพระอภิธรรม ว่ากันอย่างนั้น คำกล่าวนี้กล่าว ตามคัมภีร์อรรถกถา เช่น ธัมมปทัฏฐกถา และอัตถสาลินี แต่ไม่มี หลักฐานใดในพระไตรปิฎก จึงเชื่อกันว่าเป็นความคิดยุคหลัง
เมื่อพระพุทธองค์ประทับอยู่บนดาวดึงส์สวรรค์ครบสามเดือนแล้ว ก็เสด็จลงยังมนุษย์โลกตามเดิมต่อไป
