21. ปางห้ามพยาธิ หรือห้ามพระญาติ
มีเหตุการณ์ที่บันทึกไว้ในพะคัมภีร์ ๒ เหตุ- การณ์ ที่ทำให้เกิดความสับสนเกี่ยวกับพระ- พุทธรูปปางหนึ่งอ่านออกเสียงเหมือนกัน แต่ เขียนไม่เหมือนกัน คือปางห้ามพยาธิ (อ่าน “ห้ามพะยาด”) กับปางห้ามพระญาติ (อ่าน “ห้ามพระยาด”)
(นัยที่ ๑) คราวเมืองไพศาลีต้องผจญภัยพิบัติ พระพุทธองค์ทรงรับให้พระอานนท์สวด รัตนสูตร พระเถระเจ้ารับพระพุทธบัญชาอุ้มบาตรบรรจุน้ำมนต์จาริกรอบกำแพงเมืองไพศาลี พลางปะพรมน้ำ พุทธมนต์ไปด้วย ว่ากันว่าบรรดาภูตผีปีศาจทั้งหลาย พอร่างกายถูก หยาดน้ำพุทธมนต์ ก็รู้สึกปวดแสบปวดร้อน วิ่งหนีกันจ้าละหวั่น พระพุทธรูปปางห้ามพยาธิ จึงสร้างขึ้นเพื่อจารึก เหตุการณ์ครั้งนี้
(นัยที่ ๒) ที่นี้มาว่าถึงนัยที่ ๒ ห้ามพระญาติ หมายถึงห้ามญาติพี่น้อง ญาติพี่น้องหรือพระประยูรญาติของพระพุทธเจ้ากำลังจะฆ่าฟันกัน พระพุทธองค์จึงเสด็จไปห้าม ..พระพุทธองค์ทรงทราบว่าญาติพี่น้อง กำลังจะประหัตประหารกันเพราะเรื่องน้ำ จึงเสด็จไปห้าม กษัตริย์ทั้ง สองวงศ์ เมื่อได้รับประทานพระโอวาทจากพระพุทธองค์ ก็ยินยอม สงบศึก ตกลงแบ่งน้ำกันคนละครึ่ง ยกทัพกลับเข้าเมือง
ว่ากันว่า พระพุทธรูปปาง “ห้ามพระญาติ” สร้างขึ้นเป็นอนุสรณ์ เหตุการณ์ครั้งนี้ เขียน “ห้ามพระญาติ” อันหมายถึง พระประยูรญาติ ทั้งสองฝ่าย มิใช่พยาธิ (โรคร้าย) แต่อย่างใด
