40. ปางโปรดองคุลิมาล
พระพุทธรูปปางนี้จะเป็นพระอิริยาบถยืน พระหัตถ์ซ้ายห้อยลง พระหัตถ์ขวายกขึ้น เสมอพระอุระ ตั้งนิ้วพระหัตถ์ตรง หันฝ่า พระหัตถ์ไปทางซ้าย ตั้งไว้ตรงพระอุระ
องคุลิมาล นามเดิม “อหิงสกะ” แปลว่า ไม่ เบียดเบียน (บิดาตั้งให้เพื่อแก้เคล็ดเพราะ ตอนเกิดพราหมณ์ปุโรหิตได้ทำนายว่าจะ กลายเป็นมหาโจร) เดิมทีอหิงสกะเป็นเด็ก ว่านอนสอนง่าย ขยันหมั่นเพียรมีปฏิภาณ ไหวพริบดี เป็นที่โปรดปรานของอาจารย์ แต่ถูกศิษย์คนอื่นยุยงอาจารย์ แผนกำจัด ก็เกิดขึ้น ตกดึกวันหนึ่ง อาจารย์เรียกศิษย์ ไปพบลับๆ กระซิบกระซาบว่ามีวิชาพิเศษ ซึ่งไม่เคยถ่ายทอดให้ใคร จะถ่ายทอดให้อหิงสกะ เพราะอหิงสกะ เป็นศิษย์คนโปรด แต่วิชานี้จะต้องเอานิ้วมือ คนมาพันนิ้วทำพิธี ประสิทธิ์ประสาทให้ได้ อหิงสกะปฏิเสธในเบื้องแรก แต่เมื่อถูก อาจารย์เกลี้ยกล่อมหนักเข้าก็ยินยอมรับปากจะไปหานิ้วมือคนมา ให้ได้นาม “องคุลิมาลโจร” (โจรผู้มีนิ้วมือเป็นพวงมาลัย) ก็ขจร- ขจายไปทั่ว ด้วยประการฉะนี้แล
สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงตรวจดูสัตว์โลกเพื่อเสด็จโปรด โจรองคุลิมาลเข้ามาปรากฏในข่ายคือพระญาณพอดี พระองค์ทรง พิจารณาเห็นว่า องคุลิมาลมีอุปนิสัยที่จะโปรดให้ได้บรรลุมรรคผล ได้จึงเสด็จไปดักหน้าโจรองคุลิมาลในเช้าวันนั้น พระพุทธองค์คง เสด็จดำเนินด้วยพระบาท แต่น่าประหลาด มหาโจรองคุลิมาลวิ่ง เร็วอย่างไรก็ไม่สามารถทันได้ วิ่งจนเหนื่อย จึงร้องตะโกนว่า “หยุด สมณะ หยุด” “เราหยุดแล้ว แต่เธอสิยังไม่หยุด” .. “เราหยุดทำ บาป แต่เธอยังไม่หยุด” ...พระพุทธองค์ได้แสดงธรรมให้ฟัง จบ พระธรรมเทศนากัณฑ์สั้นๆ องคุลิมาลก็บรรลุพระอรหัต เพราะ วาสนาบารมีที่สร้างไว้แต่ชาติปางก่อนเป็นปัจจจัยเกื้อหนุน
